انسان با شخصیت سالم، انتخاب هایش آگاهانه است و کارهایش را با فکر و تدبیر انجام می دهد و مسئولیت کارها و انتخاب هایش را می پذیرد. شخصیت سالم، قربانی شرایط نیست بلکه هدایتگر و کنش گر سبک زندگی خودش است. چنانچه اکثر مصرف کنندگان تقصیر را به گردن دیگران می اندازند و خود را مبرّا از مشکلی که پیش آمده می دانند.

موضوع کارگاه آموزشی: شخصیت سالم

استاد: همسفر آقای کرمی

تاریخ: چهارشنبه 1404/8/21

انسان از بدو تولد، مدام در حال رشد است، هم از نظر جسمی و هم روانی؛ نهایتاً به جایی می رسد که رشد جسمی اش متوقف می شود ولی رشد روانی هیچ گاه توقف ندارد، البته ممکن است شخصی به خاطر یک سری مشکلات از رشد روانی هم باز بماند.

انسان به واسطه شخصیتش در جامعه دیده می شود. شخصیت از منظر روانشناسی به مجموعه ای از ویژگی ها، رفتارها، نگرش ها، افکار و عادت هایی گفته می شود که نسبتاً در شخص پایدار است و به واسطه این خصوصیات از دیگران متمایز می شود. پس همه شخصیت دارند، ولی می تواند این شخصیت سالم و خوب یا بد و ناسالم باشد.

شخصیت سالم، هماهنگی و تعادل میان احساسات، افکار و رفتار است، به طوری که خود شخص احساس رضایت از خودش داشته باشد و دیگران هم بتوانند او را در آن رابطه بپذیرند.

ویژگی های شخصیت سالم:

1- خودشناسی: یعنی بتوانیم نقاط قوت و ضعف خود را بشناسیم. خودِ واقعی خود را بپذیریم، نه اینکه از روی ترس یا مطرح کردن خود، نقابی بزنیم و فرصت طلبی یا کمال طلبی داشته باشیم.

2- پذیرش خود یا دیگران: شخص آنچه هست را بپذیرد، بدون هیچ نقابی و دیگران را هم با تفاوت هایی که دارند، بپذیرد. پذیرش اینکه هیچ کس کامل نیست، به خصوص خودش.

3- مسئولیت پذیری و استقلال: انسان با شخصیت سالم، انتخاب هایش آگاهانه است و کارهایش را با فکر و تدبیر انجام می دهد و مسئولیت کارها و انتخاب هایش را می پذیرد. شخصیت سالم، قربانی شرایط نیست بلکه هدایتگر و کنش گر سبک زندگی خودش است. چنانچه اکثر مصرف کنندگان تقصیر را به گردن دیگران می اندازند و خود را مبرّا از مشکلی که پیش آمده می دانند.

4- توانایی عشق ورزیدن و ارتباط سالم داشتن: ارتباط سالم و صمیمانه و بدون سلطه گری داشتن. کسی که وجهه ای خوب از خود نشان دهد که همه او را بپذیرند و بر افراد مسلط شود و آنها را تحت تأثیر خود قرار دهد و بعد چهره واقعی خود را نشان دهد، چنین کسی شخصیت سالم ندارد. شخصیت سالم، عشق ورزیدن را برای رشد خود و ارتباط و کمک به دیگران به کار می برد، نه برای تملک و کنترل کردن دیگران. عشق ورزیدن های کاذب، به خاطر اینکه شخص روبه رو را مدیون خود کنیم و کنترل او دست ما باشد و منت بر سر او بگذاریم تا برای ما کاری کند، از شخصیت سالم نیست. خیلی از افراد به واسطه اینکه نمک گیر رفقا هستند، نهایتاً درگیر مصرف مواد می شوند.

5- هدفمندی در زندگی و داشتن معنا: شخصیت سالم برای آینده و زندگی خود و فرزندانش هدف و معیار در زندگی دارد. کسی که هدف دارد و به زندگی اش معنا می دهد هر رنجی را در این راه می تواند تحمل کند.

6- انعطاف پذیری در برابر مشکلات: شخصیت سالم، در برابر نقدها، انعطاف پذیر است چون در جهت رشد حرکت می کند و از آنجا که نقدپذیری یکی از پایه های رشد است، آن را می پذیرد.

7- نترسیدن از شکست: شکست برای شخصیت سالم، پایان راه نیست. شکست را فرصتی می داند برای کسب تجربه و استفاده از آن برای پیروزی های بعدی.

چرا انسانها دارای شخصیت سالم نیستند؟

• – ترس از طرد شدن و نپذیرفته شدن: تأییدطلبی باعث می شود نقابی به صورت بزنیم و رفتار خود را بر مبنای جامعه ای که در آن زندگی می کنم تنظیم کنیم و انجام دهیم. این کار باعث دو رویی می شود و چنین کسی شخصیت سالم نخواهد داشت.
• – تجربیات آسیب زا در کودکی: تربیت و نوع رفتار والدین با کودک از نوع سرزنش، سرکوب، مقایسه، تحقیر و توهین، از پیشرفت و پرورش ذهنی و رشدی کودک جلوگیری می کند و باعث می شود در آینده شخصیت ناسالم داشته باشد.
• – مقایسه مداوم خود با دیگران: قیاس خود با دیگران ذهن را مدام درگیر می کند و بعد خود را قضاوت ناعادلانه می کنیم و از شخصیت سالم دور می شویم. این عادت ذهنی با اکثر انسانها هست، ولی عده ای با رسیدن به سطحی از دانایی، از آن می گذرند و نیازی به مقایسه خود با دیگران نمی بینند.
• – نداشتن خودآگاهی و خود گفتگو کردن: باید با خود صادق و روراست باشیم. خودمان را گول نزنیم. دور زدن های خود را زرنگی تلقی نکنیم، وضعیت خود را تقصیر دیگران ندانیم چون اینها موانعی است که باعث می شود از شخصیت سالم دور شویم.

راهکارهایی برای پرورش شخصیت سالم:

1- خودشناسی روزمره: هر روز افکار و احساسات و کارهای خود را بنویسیم و محاسبه کنیم، به واکنش های درونی خود در برابر هر رفتاری که می کنیم، توجه داشته باشیم، اگر درون من ناراحت و از آرامش دور بوده و حالم خوب نبوده نشان می دهد انجام آن کار درست نبوده است.

2- تمرین پذیرش: یعنی دیدن واقعیت بدون قضاوت، پذیرش خودم و گذشته خودم و شرایط موجودم. اینها همه نقطه آغاز تغییر است.

3- مدیریت هیجان: شخصیت سالم، هیچ وقت هیجاناتش را سرکوب نمی کند، مثلاً خشم که یک نوع هیجان است، اگر مدیریت نشود، دست به رفتارهای بد می زنیم، ولی اگر بپذیریم و یاد بگیریم چطور کنترل کنیم، خیلی راحت از این خشم عبور می کنیم و بعد از هم به خاطر یک سری رفتارها عذاب وجدان نمی گیریم.

4- ارتباط مؤثر: یعنی مهارت گوش دادن به صحبت هایی که به نفع من است مثل آموزشهای جلسات، استفاده از تجربیات سازنده دیگران و… لقمان را گفتند ادب از که آموختی؟ گفت از بی ادبان، پرسیدند چطور؟ گفت: هر کار آنها که از نظر من ناپسند آمد، آن کار را انجام ندادم. ما هم به واسطه آموزشها و تجربیات، به درون خود می رویم و می توانیم اشکالاتی که دیگران درگیر آن شدند را انجام ندهیم و ایرادات خود را اصلاح کنیم.

5- توجه به معنویات و ارزشها: روح انسان الهی و پاک است، به واسطه غرق شدن در نفسانیات آن را آلوده کردیم. پس اگر به معنویات و ارزشهای اخلاقی پایبند باشیم، کم کم شخصیت سالم در ما شکل می گیرد.

6- مهارت سبک زندگی سالم: خواب کافی، تغذیه سالم و مناسب، ورزش و همه اینها، باعث می شود ذهن ما آزادتر باشد و بهتر بتوانیم فکر کنیم. و حتی باعث ارتباط سالم با دیگران می شود.

هر روز می توانیم کاری که در طول روز می خواهیم انجام دهیم آگاهانه انتخاب کنیم و پای عمل به آن هم بایستیم و مسئولیت کارهای خود را بپذیریم. چون هر قدم کوچکی که در جهت خودشناسی، بخشش و مهربانی و مسئولیت پذیری من را بالا ببرد، یک قدم کوچک در جهت شخصیت سالم است.

سخن پایانی اینکه به جای تلاش برای کامل شدن، می توانیم تلاش کنیم اصیل باشیم، یعنی شخصیت سالم را در خود نهادینه کنیم، این به مرور باعث کامل شدن هم می شود. انسان همیشه در حال رشد است و به جای جلب رضایت دیگران، با خودمان در صلح باشیم. عمل سالم انجام دهیم ولو اینکه دیگران خوششان نیاید. به جای ترس از شکست، با شجاعت زندگی کنیم. شکست، سکوی پرشی برای پیروزی های بعدی است.

انسان با شخصیت سالم کسی نیست که هیچ مشکلی نداشته باشد، بلکه آن است که با مشکلاتش صادقانه روبه رو شود و برخورد کند.

دوستانی که در این زمینه مشارکت نمودند:

مسافران: حجت- محمد- یوسف- اسماعیل- عباس- علی- مهران-

همسفران: ابراهیمی- توانا- اکبری-