از مهم ترین مضرات توقع منفی یا غیر منطقی، “نپذیرفتن واقعیت هاست” همیشه وقایع و آدم ها را آنطور که دلش می خواهد می بیند نه آنطور که هستند، و اگر دیگران برخلاف خواسته های او باشند، تنش و اختلاف و کدورت و ناراحتی بوجود می آید، و این بزرگترین ضربه را به شخص وارد میکند، چون هیچ وقت به خودشناسی نمی رسد، در نتیجه در مسیر معنویت نمی تواند حرکت کند.

موضوع کارگاه آموزشی سفر دوم: توقع یا انتظار

استاد: جناب آقای مفتون

تاریخ: دوشنبه 1404/4/9

ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان، حضرت اباعبدالله الحسین(ع) را خدمت همه عزیزان تسلیت و تعزیت عرض می نمایم.

دو واژه توقع و انتظار، در لغت تقریباً یک معنا دارند، اما اگر بخواهیم از نظر مفهومی بررسی کنیم می تواند متفاوت باشد، و امروز می خواهیم از دیدگاه مولانا که به نگاه ما هم نزدیکتر است این موضوع را باز کنیم.

در نگاه مولانا انتظار با رنج همراه است.

توقع: داشتن خواسته ها و یا درخواست از دیگران، یا از شرایط زندگی؛

توقع به دو صورت، می تواند باشد: منطقی یا ممدوح و غیر منطقی یا مذموم.

مثلاً یک زن وقتی ازدواج میکند توقع دارد، شوهرش واقعاً شوهرش باشد، این یک توقع منطقی است، یا یک مادر از فرزندانش توقع دارد فرزندی کنند، و فرزند باشند.

توقع غیر منطقی یعنی هر روز روحیه طلبکاری خود را آبیاری میکنیم، آنجاست که داشته های خود را نمی بینیم و نمی توانیم شکرگزار باشیم چون توقع بیجا داریم و قدرشناسی فراموش می شود.

بیشتر ما که امروز اینجا نشستیم، شاید در دوران زندگی خود توقعات بیجا و غیر منطقی داشتیم یا چه بسا الان هم داشته باشیم.

*انتظار: پیش بینی یا امیدواری به وقوع یک اتفاق، یا یک رویداد و یا رفتار خاص؛ که این هم می تواند مثبت یا منفی باشد. مثلاً من به این جلسات می آیم تلاش میکنم تا تغییر نگاه پیدا کنم و جهان بینی ام تغییر کند این یک انتظار مثبت یا منطقی است پس باید تلاش کنم تا به آن انتظار برسم.

اما یک جایی هست که انتظار من منفی است که خروجی آن از نگاه مولانا رنج است، چون همیشه به دنبال این هستم که به جایگاهی برسم که شخص دیگری در آن قرار گرفته است، مثلاً چرا فلانی در جایگاه استادی یا سرلژیون قرار گرفته و من نیستم، و مدام در تقلا هستم که به آنجا برسم و به هر نحوی سد راه دیگران می شوم و تخریب ایجاد میکنم، که خروجی آن حال بدی و رنج و عذاب است. اما اگر تلاش کنم و آمدن و رفتن خود را یک فرصت برای تغییر نگاه خودم ببینم مطمئناً انتظار، یک امید برایم می شود که من هم به آن جایگاه خواهم رسید، و یک نردبانی می گذارم و یواش یواش از آن بالا می روم.

مثل انتظار یک شخص کنکوری برای قبولی در دانشگاه که تمام تلاش خود را میکند یک انتظار مثبت است.و امید دارد که موفق شود.

توقع منطقی یا ممدوح و یا غیر منطقی و مذموم به عوامل مختلفی از جمله، فرهنگ و تربیت، نوع نگاه ، و حس مسئولیت خود در جایگاه های مختلفی که داریم (همسری، فرزندی، مادری، کارمندی، کارگری، و…) بستگی دارد، و با توجه به آنها هر کدام را انتخاب میکنیم.

ما در تشکیلات هر چقدر احساس مسئولیت کنیم توقع ما، روبه مثبت یا منطقی می شود، چون در توقع منفی انسان مجبور می شود و عزت نفس خودش را تخریب میکند، وقتی با زور زدن بخواهم یک جایگاهی را بگیرم آنجا عزت نفس خودم را به بازی میگیرم، چون طلبکارم و دنبال خواسته خودم هستم و اگر محقق نشود رفتارم عوض می شود.

حافظ در این زمینه شعری به این مضمون سروده اند:

“یا رب آن آهوی مشکین به ختن باز رسان

وان سهی سرو خرامان به چمن باز رسان

دل آزرده ما را به نسیمی بنواز

یعنی آن جان ز تن رفته به تن باز رسان…”

*مضرات توقع غیر منطقی از خود و دیگران:

1-افسردگی و بیماری؛ چون به آن چیزی که در ذهن خود پرورش داده نمی رسد، و این منجر به ناراحتی و بیماری و چه بسا افسردگی می شود.

2-مانع رشد معنوی و یا حرکت در مسیر معنویت؛ یعنی نمی تواند به زندگی خود معنا بدهد، باری به هر جهت است، به مفهوم زندگی پی نمی برد، همچنانکه قبلاً گفتیم، خیلی از زن ها پیر می شوند اما زن نمی شوند یا خیلی از مردها پیر می شوند اما مرد نمی شوند.

3- ایجاد اختلاف و کدورت در روابط و سوء تفاهم؛ یعنی بدون هیچ دلیلی یک فرد از دیگری بدش می آید یا با کوچکترین چیزی ناراحت می شود، و این یک توقع منفی است، که شخص همواره به دنبال رسیدن به خواسته های خود است، به همین دلیل در هر جمعی که باشد( خانواده، محل کار، تشکیلات و..) مدام تنش ایجاد می کند.

4- از داشته های خود نمی تواند لذت ببرد؛ و این بزرگترین مشکلی است که توقع منفی بوجود می آورد چون آنها را نمی بیند و همیشه ناراضی است و شکایت میکند.

5- از مهم ترین مضرات توقع منفی یا غیر منطقی، “نپذیرفتن واقعیت هاست” همیشه وقایع و آدم ها را آنطور که دلش می خواهد می بیند نه آنطور که هستند، و اگر دیگران برخلاف خواسته های او باشند، تنش و اختلاف و کدورت و ناراحتی بوجود می آید، و این بزرگترین ضربه را به شخص وارد میکند، چون هیچ وقت به خودشناسی نمی رسد، در نتیجه در مسیر معنویت نمی تواند حرکت کند.

6- توقع منفی عیار عزت نفس انسان را پایین می آورد، و حتی نشاندهنده این است که ما در چه مرحله ای از نفس قرار داریم.

توقع اگر ممدوح باشد قانع بودن را به ما یاد می دهد، خیلی از ما قناعت را بلد نیستیم، البته خسیس بودن با قناعت فرق دارد.اما توقع مذموم روحیه طلبکاری را در ما شکل می دهد و در چرخه خواستن، بدست آوردن، و دوباره خواستن و بدست آوردن قرار میگیریم که هیچ وقت سیری و انتها ندارد، و خرو.جی آن جز آزار خودم و خانواده و اطرافیان نیست و این بزرگترین ضربات را به جسم و جان ما می زند

“پس دلم منتظر کیست که من بی خبرم

که من از آتش اندوه خودم شعله ورم”.

دوستانی که در این زمینه مشارکت کردند:

مسافران: محمد(ن)- حسین(ک)- میثم1- حسن(م)- علیرضا2- اسماعیل- علیرضا1-محمد حسین

همسفران: خدائیان- غلامی- علیمحمدی- سید محسنی