یکی از شاکله های درمان اعتیاد فهمیدن این است که نفس دارد با من چه کار می کند. نفس تلاش می کند رذیلت را بر من حاکم کند و روح تلاش می کند من را به فضیلت برساند. همه انسانها در درگیری بین این دو هستند و فاصله بین این دو را چیزی جز آموزش نمی تواند پر کند. برای موفقیت باید از دره جهالت بالا بیاییم و به قله دانایی برسیم، و این نیاز به فهم آموزشها دارد.

موضوع کارگاه آموزشی مشترک: جهانبینی(فرق بین نفس با روح)

استاد: جناب آقای مفتون

تاریخ: چهارشنبه 1404/7/30

آیین رهایی این دو عزیز، مسافر علی و مسافر حمید را به همه دوستان تبریک عرض می کنم.

از زمانی که انسان و علم و فلسفه به وجود آمده هر کسی نظری راجع به نفس و روح دارد. اما از آنجا که ما صلاحیت صحبت راجع به نفس و روح را نداریم، از دید درمانی به این قضیه می پردازیم. شاید در نظر بعضی ها این دستور جلسه ارتباطی با درمان اعتیاد نداشته باشد ولی یکی از دلایلی که مانع رسیدن افراد به درمان می شود با وجود تلاشی که می کنند، مربوط به فهم فرق نفس و روح است.

فرق بین نفس و روح چیست؟

نفس، آن چیزی است که تعیین موجودیت می کند. نفس همزمان با لقاح تخمک و اسپرم و تشکیل جسم، ایجاد می شود و جنس آن زمینی است. به این دلیل در ادیان ابراهیمی، در رعایت آداب بچه دار شدن تأکید زیادی شده است و یکی از علل افزایش فساد و جنایت در جامعه کنونی، رعایت نکردن همین قوانین و آداب است.

سپس روح که الهی و آسمانی است، در آن جسم دمیده می شود. خداوند در آیه 72 سوره ص، آیه 9 سوره سجده و آیه 29 سوره حجر، به این نکته اذعان دارد که روح در انسان دمیده شده است. «ونفخت فیه من روحی»، «ما شما را آراستیم و در شما روح دمیدیم» از آنجا به بعد است که سقط جنین حرام است چون یک انسان تلقی شده و از بین بردن آن، قتل نفس محسوب می شود.

با تشکیل نفس و روح، رذیلت و فضیلت هم شکل می گیرد؛ رذیلت، نفس و فضیلت، روح است. اما باید به این نکته توجه داشت که نفس و روح با هم دشمن نیستند، رقیب هستند.

دقیقاً مشکل افرادی که درمان نمی شوند همین است که فرق بین این دو و اینکه این دو چطور باید با هم رفیق باشند را نمی دانند. کسی که فرق بین نفس و روح را متوجه شود، دور زدن خانواده، سرلژیون و راهنما را زرنگی نمی داند.

مولانا می فرماید:

جان گشاید سوی بالا بال ها

نفس زده اندر زمین چنگال ها

روح برای بالا رفتن آماده است ولی نفس در زمین به مسائل مادی چنگ زده است. زین بدن اندر عذابی ای بشر// مرغ روحت بسته با جنس دگر

روح الهی و پاک است ولی با جنس دیگر (نفس)که آمیخته می شود، دیگر نمی تواند بالا برود. و این باعث می شود شخص آموزشها را نگیرد و نتواند رشد کند. حضرت علی(ع) می فرمایند: اگر دو روز شما مثل هم باشد، ضرر کرده اید و این نکته، ضرورت رشد(معنوی) را برای هر کسی نمایان می کند.

آموزش گرفتن شرط است و تبدیل شدن آن به دانستن خیلی مهم است و مهمتر از دانستن، تبدیل شدن آن به فهمیدن است که خیلی ها نداریم. خیلی ها فکر می کنند باهوشند، ولی باهوش واقعی کسی است که آنچه را یاد گرفت بتواند بفهمد. مثل اینکه همه می دانند نوشابه ضرر دارد ولی پذیرایی با نوشابه در مهمانی ها وجود دارد، چون این را نفهمیده اند.

یکی از شاکله های درمان اعتیاد فهمیدن این است که نفس دارد با من چه کار می کند. نفس تلاش می کند رذیلت را بر من حاکم کند و روح تلاش می کند من را به فضیلت برساند. همه انسانها در درگیری بین این دو هستند و فاصله بین این دو را چیزی جز آموزش نمی تواند پر کند. برای موفقیت باید از دره جهالت بالا بیاییم و به قله دانایی برسیم، و این نیاز به فهم آموزشها دارد.

نفس دارای سه مرحله اماره، لوامه و مطمئنه است. نفس اماره، رقابت شدیدی با روح دارد. روح الهی، هیچ وقت آلوده و کثیف نمی شود، ولی نفسی که رذیلت بر او حاکم شده، نمی تواند آموزش را بگیرد و بفهمد و دانایی اش بالا برود و «نمی توانم، نمی شود و نمی گذارند»، بر شخص مستولی می شود. نفس اماره انسان را به جایی می رساند که می شنود ولی نمی تواند بداند و اگر دانست نمی تواند بفهمد.

در اینجا اگر کسی بفهمد نفس اماره بر او حاکم است، و گفتن «نمی توانم، نمی شود و نمی گذارند» و دور زدن سرلژیون و…، آبیاری کردن رذالت ها و شجره خبیثه است، می تواند با دیدن الگوهایی که به نتیجه رسیدند، تغییر کند، و کلید این فهمیدن، شناخت نفس است.

وقتی از نفس اماره گذشتیم و به مرحله نفس لوامه رسیدیم، هنوز نفس و روح با هم رقیب هستند، با شناخت نفس لوامه و گذشتن از آن مرحله و رسیدن به مرحله نفس مطمئنه، نفس و روح با هم رفیق می شوند. آن موقع است که در هر شرایطی، حتی در بدترین شرایط، آرامش داریم.

در این مرحله شخص هرچه را گوش دهد، می شود نوش او. یعنی با وجود شخص ترکیب می شود و هرچه به ذهن می رسد، به دل منتقل می شود، یعنی می تواند کاربردی کند. اینجاست که گفته می شود یک شخص درمان شده با دیگران متفاوت است، ناگفته نماند که این تفاوت نشانه برتریت نیست، بلکه تفاوتی است که با ترک دارد. چون یک شخص درمان شده دیگر نیازی به زور زدن برای مصرف نکردن مواد ندارد، دلش برای کسی نمی سوزد و کسی را هم نصیحت نمی کند. این فهم درونی، حاصل فهم تفاوت نفس و روح است و فهم این تفاوت نتیجه سفر درونی است؛ سفری از ترس به شجاعت، از دروغگویی به راستگویی، از پلیدی به صداقت، از اعمال ضدارزشی به اعمال ارزشی، از نفرت به عشق، از کفر به ایمان و در نهایت از ظلمت به نور که رسیدن به نور، همان تسلیم شدن است و این سفری است از ذهن به دل و از مغز به قلب، دیگر هرچه را می شنود، با تمام وجود کاربردی می کند و می داند همانطور که بقیه نتیجه گرفتند من هم می گیرم. فهم این قضیه هم سخت و هم سهل است.

بت شکستن سهل باشد نیک سهل

سهل دیدن نفس را جهل است جهل(مولانا)

اگر این را متوجه بشویم که نفس را ساده نگیریم، می توانیم سفر واقعی خود را آغاز کنیم. ذهنیات خود را فقط در قالب کلام نیاوریم و ارائه ندهیم،بلکه ذهن را به قلب منتقل کنیم تا حرف از میان رفته و پای عمل به وسط بیاید و بتوانیم آنچه را یاد گرفتیم کاربردی کنیم.

حسن ختام ، شعری باشد از حضرت سعدی که می فرماید:

تن آدمی شریف است به جان آدمیت

نه همین لباس زیباست نشان آدمیت

جان، همان روح است؛ اگر بتوانیم این دو (نفس با روح) را با هم رفیق کنیم و آموزشهای ذهنی را به دلی تبدیل کنیم، در مسیر درمان اعتیاد موفق می شویم. فقط یک پرده و حجابی در میان است و آن آبیاری نفس اماره است. باید نفس اماره را بشناسیم و با توجیهات خود آن را آبیاری نکنیم. فضائل را رشد بدهیم نه رذایل را.

دوستانی که در این زمینه مشارکت نمودند:

مسافران: سعید- علیرضا2- مهران- اسماعیل-

همسفران: مکری- ابراهیمی-