همه رفتارهای احساسی باعث می شود جایگاه خود را از دست بدهیم، دچار شرم مسموم، گناه مسموم و ترس مسموم شویم، برای اینکه بتوانیم رفتارهای خود را تغییر دهیم و انشاءاله رفتار درستی در قبال خود و دیگران داشته باشیم، باید حقیقت اعتیاد را بشناسیم، تحلیل مشخص از اوضاع مشخص و افراد مشخص داشته باشیم، به تشخیص درک تفاوتها برسیم و…

موضوع کارگاه آموزشی همسفران: رفتار هوشمندانه یا احساسی

استاد: همسفر موسوی

تاریخ: دوشنبه 1403/06/05

حرف «یا» بین رفتار هوشمندانه و احساسی نشاندهنده این است که نمی شود هم در رفتارهای هوشمندانه باشیم هم احساسی، همانطور که نمی شود در زمان واحد هم سمت راست حرکت کنیم و هم سمت چپ؛ پس باید اول از همه تکلیف خودمان را مشخص کنیم و ببینیم می خواهیم در کدام مسیر حرکت کنیم.

رفتار هوشمندانه، رفتاری برگرفته از دانایی و ساختارهای سالم درونی است که با استفاده از افکار سالم و طبقه بندی آنها شکل می گیرد.

دلیل اهمیت داشتن رفتار هوشمندانه چیست که به عنوان موضوع جلسه برای ما همسفران قرار گرفته است؟

زندگی انسانها بر اساس سه اصل پندار نیک، گفتار نیک و کردار نیک بنا گذاشته شده است. پندار نیک، همان تفکر سالم است؛ وقتی افکار خود و جنس آنها را بشناسیم، می فهمیم مسیر افکار ما به سمت ارزشهاست یا ضدارزشها؛ پس رفتار در ابتدا تفکری است که در ادامه به گفتار و سپس رفتار تبدیل می شود. پس پندار و گفتار ما، کردار ما را تشکیل می دهد و کردار همان رفتار و عملکرد ماست که می تواند به سمت دانایی باشد یا به سمت جهالت.

یکی از رفتارهای جاهلانه اکثر ما همسفران مچ گیری بوده و شاید هنوز هم باشد که باید خیلی دقیق شویم تا آن را بشناسیم و متوجه شویم که داریم مچ گیری می کنیم. مچ گیری ما قبل از ورود به جلسات به این صورت بود که دائم می خواستیم به مصرف کننده ثابت کنیم که معتاد است، مصرف می کند، من زرنگم و متوجه می شوم و… و مدام با این افکار در ذهن خود می جنگیدیم. و بعد از ورود به جلسات، مچ گیری به شکل دخالت در امور مسافرمان که درزجلسه هست یا نه، کجا نشسته، آیا گوش می کند و… بروز کرد. بر خلاف آنچه در لژیون تازه واردین به ما آموزش داده شد که نگاهتان روی خودتان باشد، چون هر کس فقط می تواند به خودش کمک کند و اگر نگاهتان را از روی مصرف کننده یا مسافرتان برندارید با همان افکار قبلی حرکت می کنید و تغییری در زندگی شما ایجاد نخواهد شد.

جلوتر که رفتیم رسیدیم به جایی که حتی مسافر درمان شد و به قطع دارو رسید ولی من همسفر همچنان در آن مچ گیری ماندم. هنوز می خواستم در خانه صحبتی از جلسه باز کنم که بقیه متوجه بشوند چه آموزشی در جلسه داده شده و آنها را به این جلسات بیاوریم و همچنان در این افکار غرقیم.

نکته قابل اهمیت این است که ما فکر می کردیم اینها زرنگی، دانایی و هوشمندی است ولی درست برعکس همه این رفتارها از جهالت ماست. چون در رفتار احساسی بودیم.

رفتار احساسی از جهالت ما سرچشمه می گیرد. جهالت یعنی دانسته های غلط ذهنی؛ از جمله رفتارهای احساسی که داشتیم این بود که از کسانی که ترک کرده بودند، سؤال پرسیدیم و دنباله رو آنها شدیم بدون اینکه تفکر کنیم و بشناسیم کجا می رویم و می خواهیم چه کار کنیم و یا وقتی به کسی می گفتیم مصرف کننده شیشه داریم، می گفتند همه چیز تمام شده و او را بگیر و ببند و … و آسیب های زیادی زدیم.

ولی بعد از همه این آسیب ها و تخریب ها، اولین رفتار هوشمندانه، که ما توانستیم برای خود داشته باشیم، حضور در جلسه شناخت اعتیاد بود. آنجا بود که متوجه شدیم تمام حالات مصرف کننده اعم از ترس، اهمال، دروغگویی و… در من همسفر هم وجود دارد و حتی گاهی غلظتش بیشتر است. خیلی از ما با شنیدن سخنان استاد شناخت اعتیاد، می گفتیم انگار از احوال خانه ما باخبر بوده و همانجا غلیانی وجود ما را گرفت و احساس کردیم اینجا همان جایی است که دنبالش بودیم و پیدایش کردیم و با خود قرار گذاشتیم که جلسات را شرکت کنیم ولی بعد از مدتی آمدن، شور و هیجان ما پایین آمد و احساسات فروکش کرد، برای آمدن و نیامدن دودل شدیم، چرا؟ برای اینکه از همان ابتدا ارزیابی درستی نداشتیم و نسنجیدیم برای چه و برای که می خواهیم بیاییم و ارزیابی درست نداشتن، یعنی رفتارهایمان بر اساس احساس است.

رفتار احساسی به ما می گوید مگر تو مصرف کرده ای که می خواهی جلسه شرکت کنی؟

رفتار هوشمندانه می گوید: تو باید برای خودت و برای درمان خودت بیایی.

رفتار احساسی می گوید: مسیر تو به اینجا دور است، آمد و رفتت سخت است؟

رفتار هوشمندانه می گوید: اینجا تنها جایی بود که منطقی است و با بقیه جاها متفاوت است.

همه رفتارهای احساسی باعث می شود جایگاه خود را از دست بدهیم، دچار شرم مسموم، گناه مسموم و ترس مسموم شویم، برای اینکه بتوانیم رفتارهای خود را تغییر دهیم و انشاءاله رفتار درستی در قبال خود و دیگران داشته باشیم، باید حقیقت اعتیاد را بشناسیم، تحلیل مشخص از اوضاع مشخص و افراد مشخص داشته باشیم، به تشخیص درک تفاوتها برسیم و خیلی موارد دیگر که همه آن را تجربه کرده ایم. اولین تأثیر تغییر رفتار روی خودمان است که حال ما را خوب می کند، برای همین تأکید می شود برای خودتان بیایید، ولی متأسفانه بعضی ها این کلید را نمی گیرند، چون به رفتارهای احساسی عادت کرده اند. شکستن عادت برایشان سخت است، با یک روز آمدن و چند روز نیامدن نمی توان درکی از آموزشها داشت، نمی توان ساختارها را شکست، نمی توان آموزشها را در زندگی به کار بست، نمی توان درک تفاوتها و شناخت جایگاه را تشخیص داد، پس همه اینها مستلزم این است که آموزشها را پی در پی بگیریم تا در کنار یکدیگر با استفاده از آموزش و تجربیات دوستان بتوانیم تغییر رفتار در خود داشته باشیم.

حال با این تعاریف به نظرتان حس خوب است یا بد؟

حس اولین نیروی بکارگیری قوه عقل است پس چیز بدی نیست، اما زمانی که نتوانیم احساسات را مدیریت کنیم و غلیان احساسات در ما جوشش پیدا کند، رفتار ما احساسی می شود.

سخن آخر اینکه هوشمندانه رفتار کردن یعنی بدانم چه موقع حرف بزنم، چه موقع سکوت کنم، چه موقع اخم کنم، چه موقع مهربان باشم، چه موقع محبت کنم و در یک کلام چه موقع چه کار کنم و نتیجه همه اینها تعادل است. تعادل فوق درمان است و زمانی اینها را درک می کنیم که بتوانیم به تعادل برسیم.

دوستانی که در این زمینه مشارکت نمودند:

همسفران: مکری- غفاری- ابراهیمی1- ابراهیمی2- حیدری- عدنانی- زیلایی- اسماعیلی- خراسانی- حسین زاده- موسوی2- نریمانی- کاظمی-